Gia viễn vẻ đẹp tiềm ẩn

Gia Viễn - một vùng quê (Ảnh trên con đê khu BTTN Vân Long) Làng  nổi Kênh Gà như một ốc đảo hẻo lánh trong khu vực đá vôi vùng chiêm  trũng Gia Viễn, được bao bọc bởi hệ thống sông Hoàng Long. Làng Kênh Gà  có lợi thế trên bến dưới thuyền, dân làng rất thạo sông nước nhờ nghề  đánh bắt cá và đưa du khách vào suối nóng. Hàm lượng muối khoáng Kênh Gà  rất tốt cho việc sản xuất nước giải khát, để trị bệnh đường ruột. Sau  khi tắm nước suối Kênh Gà, du khách sẽ cảm thấy cơ thể mình trắng nõn,  hồng hào như vừa xông thuốc tiên. Nếu nghỉ một đêm ở đây, du khách chắc  chắn sẽ tận hưởng được vẻ đẹp thanh bình yên ả của vùng quê châu thổ  này. Hoàng Long mùa nước - Con sông có tên gọi gắn với truyền thuyết Rồng Vàng Ngoài đê sông Hoàng Long là vùng sinh thái nước non hoà quyện, mùa nước  lụt nơi đây loang ra mênh mông như vịnh Hạ Long. Các dãy núi ngụp lặn nô  đùa với bóng của mình giữa biển nước vàng óng mênh mông khiến làng mạc  bị cô lập thành các đảo nhỏ. Xa xa, Trời nước như giao hoà với nhau  thành một bức tranh thuỷ mặc tuyệt đẹp. Khách viễn du như muốn hoà quyện  với thiên nhiên để cho tâm mình dạt dào, bay bổng. Chùa Địch Lộng,  thuộc xã Gia Thanh được người xưa mệnh danh là “Nam thiên đệ tam động”  cũng nằm trên vùng thiên nhiên Kẽm Trống như thế. Tại đây, du khách sẽ  có cảm giác như lạc vào cõi trùng điệp của nhũ đá với muôn hình vạn  trạng và ngoạn mục vô cùng. Mỗi không gian của vách động, trần động là  một bức tranh nghệ thuật, những nét trạm khắc tuyệt vời của thiên nhiên,  chúng đạt đến mức tinh xảo và hoàn mỹ mà con người không thể nào làm ra  được. Đi hết hang Tối là đến hang Sáng, vì ở trên cao cửa hang Sáng  thắt hẹp lại, có khoảng lộ thiên, khi có gió thổi mạnh vào trong động,  âm thanh diệu kỳ sẽ phát ra nghe như tiếng sáo. Vì vậy động mang tên là  Địch Lộng để du khách biết đây là chiếc “sáo gió” khổng lồ. Hiếm có  vùng đất nào trên dải đất Việt Nam lại hiến dân cho tổ quốc cả Vua và  Thánh mà Gia Viễn nhân kiệt này lại có được điều đó. Đền thờ Đức Thánh  Nguyễn thuộc hai xã Gia Thắng và Gia Tiến, trên quê cha đất tổ của  người. Nguyễn Minh không tên huý là Nguyễn Chí Thành. Năm 11 tuổi ông  xuất gia thụ giáo đạo phật với Từ Đạo Hạnh. Ông trở thành nhà tu hành  với pháp danh Minh Không rồi lập nên nhiều chùa và trụ trì ở nhiều chùa  như chùa Quỳnh Lâm ở Đông Triều, Quảng Ninh; chùa Keo ở Thái Bình, Nam  Định; chùa Địch Lộng, chùa Bái Đính ở Ninh Bình... Theo truyền thuyết  dân gian thì chùa Quỳnh Lâm do nhà sư Nguyễn Minh Không trụ trì và chính  nhà sư đã đúc một pho tương di lặc bằng đồng cao tới 6 trượng, được coi  là một ''Thiên Nam tứ khí'', bốn báu vật bằng đồng đầu tiên của Việt  Nam tại thời Lý. Chùa Cổ Lễ cũng do thánh Nguyễn sáng lập là một danh  thắng đẹp của tỉnh Nam Định. Nơi đây còn nhiều di vật quý hiếm như đại  hồng chung, một trống đồng thời Lý và một túi đựng đồng. Nguyễn Minh  Không là ông tổ của nghề đúc đồng, ngoài 166 chùa ở khắp Việt Nam thờ  phụng, ông cũng được thờ tại nhiều làng nghề đồng nổi tiếng như Đông Sơn  (Thanh Hoá), Ý Yên, Nam Trực (Nam Định), Lò Đúc, Ngũ Xá (Hà Nội).  Nguyễn Minh Không còn là một pháp sư tài danh lẫy lừng. Khi vua Lý Thần  Tông mắc trọng bệnh tưởng không thể nào qua khỏi, Ông đã được mời về  triều để chữa bệnh cho vua. Chính vì thế mà ông được phong là Quốc sư  triều Lý với đền thờ gần hồ Hoàn Kiếm do nhà Lý xây dựng hiện vẫn còn.  Người ta nhắc đến Lý Quốc Sư là để chỉ riêng ông. Chính vì vậy mà ông  được nhân dân tôn sùng và phong Thánh. Nếu như Hưng Đạo Vương là đức  thánh Trần thì Lý Quốc Sư là đức thánh Nguyễn. Ông cũng được coi là một  trong 6 vị thần “tứ bất tử” của tín ngưỡng Việt Nam. Dân gian thường có  câu: '' Đại Hữu sinh Vương - Điềm Giương sinh Thánh'' để ca ngợi vùng  quê Gia Viễn nhân kiệt của ông đã sinh ra những bậc thánh hiền.                                               Khoảng năm 1121, Nguyễn Minh Không đã về quê hương mình xây dựng ngôi  chùa Viên Quang. Khi ông mất, nhân dân Đàm Xá biến Viên Quang tự thành  đền thờ ông. Trải qua một số lần trùng tu, ngôi đền còn lại dáng vẻ như  ngày nay. Đền có hai cột cờ hai bên cao vời vợi. Đầu tiên là Vọng Lâu.  Bên hồi của Vong Lâu có cây đèn đá, cao hơn một mét, biểu tượng cái đèn  của Nguyễn Minh Không ngày xưa ngồi thắp sáng để ngồi thiền tịnh. Huyền  thoại kể rằng, cây đèn tự nhiên mọc lên, Nguyễn Minh Không thường đêm  đêm ngồi bên cây đèn. Các loài chim, loài thú về chầu xung quanh, ánh  sáng cây đèn chiếu sáng đến tầng mây trên không. Chính vì thế nhân dân  tôn hiệu ông là Minh Không và từ đó trở đi tục gọi thiền sư là Minh  Không. Quanh đền có nhiều cây cổ thụ tán là xanh tươi và những cây cảnh  điểm trang cho đền, tạo thành một bức tranh phong cảnh làng quê thâm  nghiên, tĩnh mịch. Chỉ cách đền 1 km, qua một cây cầu nhỏ, bên kia sông  Hoàng Long là chùa Bái Đính kỷ lục Việt Nam đang là điểm đến hấp dẫn với  du khách trong nước bởi những kỷ lục chưa từng thấy ở Việt Nam. Ngôi  chùa này chứa đựng nhiều huyền thoại và gắn bó mật thiết với cuộc đời  cũng như sự nghiệp của Vua Đinh và Thánh Nguyễn. Chắc chắn nơi đây sẽ là  một vùng du lịch văn hoá cực kỳ hấp dẫn của Việt Nam và thế giới. Vân Long là miền đất huyền thoại, một vùng du lịch tuyệt đẹp, là khu bảo  tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất đồng bằng – châu thổ Bắc bộ. Non  nước Vân Long có diện tích trên 3.000 ha, nằm trên địa phận 7 xã thuộc  huyện Gia Viễn. Trong khu rừng Vân Long có 457 loài thực vật bậc cao.  Đặc biệt có 8 loài được ghi trong sách Đỏ Việt Nam: kiêng, lát hoa, Tuế  lá rộng, Cốt Toái Bổi, Sắng, Bách Bộ, Mã Tiền hoa tán. Về động vật có 39  loài, có 12 loài động vật quý hiếm như: Voọc quần đùi trắng chiếm số  lượng lớn nhất ở Việt Nam, gấu ngựa, sơn dương, cu li lớn, khỉ mặt  đỏ.... trong các đông vật bò sát có chín loài được ghi trong sách Đỏ  Việt Nam như: rắn hổ chúa, kỳ đà hoa, trăn đất, rắn ráo trâu, tắc kè...  Đứng trên mặt đê, du khách thấy mặt nước là một vùng đầm có không gian  rộng lớn. Nhìn xa các dẫy núi sừng sững tạo thành một bức tường thành  thiên nhiên hùng vĩ. Một cảnh thành xây khói biếc, mây phơi bóng vàng  hiện ra. Nước ở đây mênh mông phẳng lặng, không có sóng to gió lớn, mang  phong cảnh một miền quê yên ả của hương đồng gió nội hiền hoà. Du  khách xuống thuyền đi thăm Vân Long. Đây là núi Nghiên, núi Hòm Sách,  núi Đá Bàn, núi Mèo Cào. Kia là núi Cô Tiên, núi Voi Dựng, núi Cánh  Cổng, núi Mồ Côi. Kế tiếp là một mỏm núi giống như mâm xôi là lộc trời  ban tặng đầy đủ ấm no giữa thanh thiên bạch nhật. Mỗi trái núi là huyền  thoại hấp dẫn. Non nước Vân Long chính là nơi du lịch sinh thái rất tốt,  cũng sẽ là hiện trường nghiên cứu, học tập cho các nhà khoa học, các  sinh viên, học sinh trong và ngoài nước muốn đến nghiên cứu và học tập  về vùng đất ngập nước nội đồng của Việt Nam. Vào mùa khô, Vân Long là  địa điểm trú đông của nhiều loài chim di cư từ phương bắc. Có tới hàng  nghìn con gà lôi, diệc xám, hàng vạn con cò ngàng lớn, mòng két, và hàng  triệu con cò bợ, cò trắng, vạc tới kiếm ăn. Lênh đênh trên con thuyền  nan dọc ngang khu đầm, giữa những dải núi đá kỳ thú ấy, bạn có thể quan  sát kỹ những loài thuỷ sinh phong phú xao động dưới làn nước, ngắm những  cánh cò chấp chới trên ngọn cỏ năn, cỏ lác mọc lúp xúp trên đầm, hay  làm cuộc thám hiểm luồn lách trong những hang động mát mẻ. Đó là cái thú  đặc biệt khi tới thăm khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long. Du khách nước  ngoài thích ngồi trên chiếc xe du lịch bò kéo thủng thẳng ra bến đò,  thích cái tĩnh mịch chiều quê, khung cảnh bình yên của bến đò nơi đây  cũng như những sản phẩm đan lát, thêu thủ công được bày bán trên đường  ra bến đò. Từ đầm Vân Long, họ có thể ghé nhiều điểm du lịch cách đó  không xa như: suối nước nóng Kênh Gà, cây thị 600 năm tuổi, thăm chùa  Chi Lễ, đến chùa Mai Trung, đền thờ Lê Khả Lăng, đền đức Thánh Ngọ, đền  Thánh Mẫu thờ tứ vị Hồng Nương, thăm chùa Thanh Sơn Tự ở lưng chừng núi,  chùa Tập Ninh, thăm bức tranh đá ở vách núi Mèo Cào... Đến đền vua  Đinh Tiên Hoàng ở xã Gia Phương là du khách đã về với quê hương của  người anh hùng thế kỷ thứ X. Nơi chứa đựng nhiều huyền thoại về một thời  thơ ấu của Đinh Bộ Lĩnh - nơi mà xưa kia Vua và các bạn cùng làng đã  từng chăn trâu cắt cỏ từ thưở hàn vi như Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Trịnh  Tú, Lưu Cơ ... để nuôi trí lớn và làm lên sự nghiệp lẫy lừng. Đinh Tiên  Hoàng chính là vị hoàng đế tiên phong mở nước với nhiều công lao vĩ đại:  Thống nhất giang sơn, mở nước, lập đô, đổi xưng hoàng đế. Ông còn là vị  Vua Việt Nam đầu tiên đưa phật giáo VN trở thành quốc giáo, là người  đầu tiên cho phát hành tiền Việt và xây dựng các công trình văn hóa lớn  như đền Hùng, đền Gióng Sóc Sơn. Kinh đô Hoa Lư là đất tổ của sân khấu  chèo, để rồi nó được trả về với nông dân khi một người lính Mông Cổ bị  bắt và phát triển rực rỡ để trở thành nghệ thuật sân khấu tiêu biểu nhất  của Việt Nam. Khác với các đền thờ Đinh Bộ Lĩnh trên khắp VN như đền  Quảng Lạc (Lạng Sơn), đền Lăng (Hà Nam), đền Đinh Tộc (Đà Nẵng), đền Yên  Thắng (Nam Định) hay đền Cao Phong (Đăk Lăk) - đền thờ Đinh Bộ Lĩnh ở  Gia Phương còn thờ những người bạn Vua từ thưở hàn vi và sau này họ vẫn  là những vị quan trung thần tuẫn tiết của buổi đầu lập quốc Đại Việt. Trong số những danh nhân Gia Viễn, Đức Định Quốc Công Nguyễn Bặc có một  vai trò lịch sử đặc biệt. Ông là Thủy Tổ của dòng họ Nguyễn Việt Nam.  Thuở thiếu thời, ông chăn trâu tập trận cờ lau, kết nghĩa đào viên với  Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Điền, cùng lớn lên bên dòng sông Hoàng Long yên ả.  Tương truyền ông rất giỏi võ và có sức khẻo phi thường. Tính tình ông  thẳng thắn, bộc trực và nghĩa hiệp, luôn luôn bênh vực kẻ yếu. Vào thế  kỷ thứ X, đất nước rơi vào tình trạng cát cứ của 12 sứ quân. Lúc này,  ông đã 30 tuổi, cùng Đinh Bộ Lĩnh đem binh lực về Hoa Lư, cố thủ vững  chắc và liên tiếp tấn công các sứ quân khác để gây thành thế. Ông với  Đinh Bộ Lĩnh không khác gì Quan Vân Trường với Lưu Bị. Khi xông pha trận  mạc ông đều đi đầu để ngăn chận mọi nguy hiểm có thể xảy ra cho Đinh Bộ  Lĩnh. Có lần Đinh Bộ Lĩnh bị sa vào hiểm địa lại bị trúng tên ngã ngựa,  ông một mình một gươm, cõng bạn trên lưng, leo lên núi đá dựng đứng để  thoát vòng vây. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng Đế, đặt quốc hiệu là Đại Cồ  Việt, đóng đô ở Hoa Lư. Sau đó, nhà vua định cấp bậc các quan văn võ,  tăng đạo và phong chức tước cho các quan. ông được phong tước Định Quốc  Công, xếp hàng đầu các công thần. Khi Đinh Tiên Hoàng và Đinh Liễn bị  sát hại. Ông cùng đình thần tìm bắt Đỗ Thích đem giết rồi cùng Đinh Điền  và Lê hoàn tôn Vệ Vương Đinh Toàn lên ngôi. Ông và Đinh Điền làm Phụ  Chính đại thần, Lê Hoàn làm Nghiếp Chính. Sau đó Lê Hoàn được sự giúp đỡ  của Thái Hậu Dương Vân Nga, tự do ra vào cung cấm và muốn đoạt ngôi  vua. Hay tin, ông cùng Đinh Điền-lúc bấy giờ đang đóng quân ở Châu Ái  (Thanh Hoá) - đem binh về triều hỏi tội, Lê Hoàn đưa thư phân lẽ thiệt,  hơn và muốn ông hợp tác lập nên một triều đại mới. Ông đọc xong, xé thư  mắng "Bặc này là bậc đại trượng phu đầu đội trời, chân đạp đất, cả đời  chỉ biết thờ một vua sống không đổi lòng, chết không đổi dạ. Ta không  bao giờ chịu bẩn tai nghe lời tà ngụy của đứa tiếm ngôi. Hãy về nói lại  với chủ ngươi, ta quyết lấy máu hắn để tắm rửa cho ngôi báu nhà Đinh."  Sứ giả về thuật lại và tỏ ý ngạc nhiên trước sự giận dữ của ông. Lê Hoàn  nghe xong, buồn rầu nói :"Nếu Nguyễn Bặc không như vậy mới là điều làm  ta ngạc nhiên". Điều này chứng tỏ trong thâm tâm, Lê Hoàn rất trọng khí  tiết của ông. Lê Hoàn bèn cử đại binh chận đánh. Đinh Điền bị tử trận,  Ông bị bắt đem về Hoa Lư và bị hại. Ông mất ngày 15 tháng 10 năm Kỷ mão  thọ 56 tuổi cùng với Đinh Điền, là những người cùng năm sinh, năm mất  với Vua Đinh. Sử gia Ngô Sĩ Liên bình luận trong Đai Việt Sử Ký Toàn  Thư: "Lê Hoàn là đại thần khác họ, tay nắm binh quyền, lại mong làm việc  như Chu Công, thường tình còn nghi ngờ huống chi Nguyễn Bặc ở chức Thủ  Tướng và Đinh Điền là đại thần cùng họ với Vua, việc khởi binh ấy không  phải làm loạn mà là một lòng phò tá họ Đinh, đánh không được mà chết,  cái chết ấy là đúng chỗ..." Đức Thủy Tổ Nguyễn Bặc là một vị đại  công thần suốt đời hy sinh cho người bạn kết nghĩa là Đinh Tiên Hoàng,  khí tiết hiên ngang, sẵn sàng lấy cái chết để bảo vệ nhà Đinh. Hơn một  ngàn năm trôi qua, gốc đại cổ thụ họ Nguyễn từ cái nôi Đại Hữu, Gia Miêu  đâm chồi xanh tươi lan khắp mọi miền, con cháu Ông lập nên hàng trăm  chi phái hậu duệ, từ Bắc chí Nam, mười thế kỷ ấy đã xuất hiện nhiều danh  nhân lịch sử Nguyễn Quốc, Nguyễn Nộn, Nguyễn Đức Trung, Nguyễn Văn  Lang, Nguyễn Hoằng Dụ, Nguyễn Cam, các chúa Nguyễn, các vua triều Nguyễn  hoặc các nhà thơ: Nguyễn Thuyên, Nguyễn Phi Khanh, Nguyễn Trãi, Nguyễn  Gia Thiều, Nguyễn Du, Tùng Thiện Vương, Tuy Lý Vương... Ông xứng đáng là  niềm vinh dự và tự hào của quê hương Gia Viễn, Ninh Bình. Khó có  thể lột tả hết được những vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa của vùng quê  gia Viễn Ninh Bình. Mảnh đất ken đầy danh thắng và những di tích lịch sử  gắn bó với những danh nhân xuất chúng. Một vùng quê tiêu biểu trên đất  cố đô địa linh – nhân kiệt của dân tộc Việt Nam. Nhưng chúng ta tin  rằng, những lợi thế đó sẽ là tiềm năng và vận hội lớn để mảnh đất này  vươn lên bằng chính nội lực và sức bật to lớn của mình. Gia Viễn - một  vùng quê nhân kiệt đang vững bước đi lên.